Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodzie technik mechanik (311504)

Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.

Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.

W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.

W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.

Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

(BHP). Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią;

2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce;

3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych;

5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;

6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;

7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;

9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia.

(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej

Uczeń:

1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego;

3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;

4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;

5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;

6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;

7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;

9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej;

10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;

11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.

(JOZ). Język obcy ukierunkowany zawodowo

Uczeń:

1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych;

2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;

3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych;

4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy;

5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.

(KPS). Kompetencje personalne i społeczne

Uczeń:

1) przestrzega zasad kultury i etyki;

2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;

3) przewiduje skutki podejmowanych działań;

4) jest otwarty na zmiany;

5) potrafi radzić sobie ze stresem;

6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;

7) przestrzega tajemnicy zawodowej;

8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;

9) potrafi negocjować warunki porozumień;

10) współpracuje w zespole.

(OMZ). Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika)

Uczeń:

1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań;

2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań;

3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań;

4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań;

5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy;

6) komunikuje się ze współpracownikami.

PKZ(M.a) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler

Uczeń:

1) przestrzega zasad sporządzania rysunku technicznego maszynowego;

2) sporządza szkice części maszyn;

3) sporządza rysunki techniczne z wykorzystaniem technik komputerowych;

4) rozróżnia części maszyn i urządzeń;

5) rozróżnia rodzaje połączeń;

6) przestrzega zasad tolerancji i pasowań;

7) rozróżnia materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne;

8) rozróżnia środki transportu wewnętrznego;

9) dobiera sposoby transportu i składowania materiałów;

10) rozpoznaje rodzaje korozji oraz określa sposoby ochrony przed korozją;

11) rozróżnia techniki i metody wytwarzania części maszyn i urządzeń;

12) rozróżnia maszyny, urządzenia i narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;

13) rozróżnia przyrządy pomiarowe stosowane podczas obróbki ręcznej i maszynowej;

14) wykonuje pomiary warsztatowe;

15) rozróżnia metody kontroli jakości wykonanych prac;

16) określa budowę oraz przestrzega zasad działania maszyn i urządzeń;

17) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń oraz przestrzega norm dotyczących rysunku technicznego, części maszyn, materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych;

18) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.

PKZ(M.b) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik--operator pojazdów i maszyn rolniczych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, operator obrabiarek skrawających, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, technik mechatronik

Uczeń:

1) stosuje prawa i przestrzega zasad mechaniki technicznej, elektrotechniki, elektroniki i automatyki;

2) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe do montażu i demontażu maszyn i urządzeń;

3) wykonuje prace z zakresu obróbki ręcznej i maszynowej metali;

4) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.

PKZ(M.h) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: operator obrabiarek skrawających, technik mechanik

Uczeń:

1) wykonuje obliczenia dotyczące obróbki maszynowej skrawaniem;

2) rozróżnia układy sterowania obrabiarek;

3) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.

M.17. Montaż i obsługa maszyn i urządzeń

1. Montaż maszyn i urządzeń

Uczeń:

1) rozpoznaje rozwiązania konstrukcyjne maszyn i urządzeń;

2) stosuje metody montażu maszyn i urządzeń;

3) dobiera narzędzia i przyrządy do rodzaju wykonywanych prac montażowych;

4) przygotowuje części maszyn i urządzeń do montażu;

5) ustawia części maszyn, zespołów i mechanizmów w przyrządach i uchwytach;

6) wykonuje montaż połączeń;

7) wykonuje montaż zespołów i mechanizmów maszyn i urządzeń;

8) wykonuje montaż układów hydraulicznych i pneumatycznych maszyn i urządzeń;

9) sprawdza jakość wykonanego montażu maszyn i urządzeń;

10) posługuje się narzędziami, przyrządami i urządzeniami do montażu maszyn i urządzeń.

2. Obsługa maszyn i urządzeń

Uczeń:

1) charakteryzuje procesy eksploatacyjne maszyn i urządzeń;

2) określa przyczyny uszkodzeń maszyn i urządzeń;

3) przestrzega zasad obsługi maszyn i urządzeń;

4) wykonuje prace konserwacyjno-naprawcze maszyn i urządzeń;

5) rozróżnia części maszyn i urządzeń;

6) dobiera materiały, narzędzia i przyrządy do rodzaju wykonywanej pracy;

7) wykonuje naprawy elementów i zespołów maszyn i urządzeń;

8) wykonuje konserwację maszyn i urządzeń;

9) instaluje maszyny i urządzenia na stanowisku;

10) dokonuje regulacji i próbnego uruchomienia maszyny i urządzenia;

11) ocenia jakość wykonanej obsługi maszyn i urządzeń.

M.19. Użytkowanie obrabiarek skrawających

1. Przygotowywanie konwencjonalnych obrabiarek skrawających do obróbki

Uczeń:

1) rozróżnia obrabiarki skrawające;

2) dobiera obrabiarki skrawające do wymagań obróbki, produkcji, postaci i wielkości obrabianych przedmiotów;

3) rozróżnia rodzaje obróbki skrawaniem;

4) rozpoznaje w dokumentacji technologicznej oznaczenie sposobu ustalenia i zamocowania obrabianego przedmiotu;

5) rozpoznaje elementy ostrza narzędzia skrawającego i jego geometrię;

6) dobiera narzędzia skrawające do właściwości obrabianego materiału, rodzaju obróbki i obrabiarki;

7) dobiera wartości parametrów skrawania do zabiegów obróbki skrawaniem;

8) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe, uwzględniając dokładność obróbki obrabianych przedmiotów;

9) uzbraja obrabiarki w uchwyty i przyrządy obróbkowe do rodzaju wykonywanych operacji oraz zgodnie z dokumentacją technologiczną.

2. Wykonywanie obróbki na konwencjonalnych obrabiarkach skrawających

Uczeń:

1) sprawdza działanie obrabiarek skrawających zgodnie z dokumentacją;

2) mocuje narzędzia skrawające w uchwytach narzędziowych;

3) ustala i mocuje przedmioty do obróbki w uchwytach i przyrządach obróbkowych;

4) nastawia parametry obróbki zgodnie z dokumentacją technologiczną;

5) uruchamia obrabiarki skrawające i steruje przebiegiem obróbki;

6) wykonuje operacje obróbki skrawaniem zgodnie z dokumentacją technologiczną:

7) rozpoznaje zjawiska wywołane oddziaływaniem ostrza narzędzia na przedmiot obrabiany;

8) dokonuje wymiany narzędzi skrawających po zakończeniu procesu obróbki lub w przerwie tego procesu;

9) prowadzi kontrolę procesu obróbki;

10) posługuje się narzędziami i przyrządami pomiarowymi;

11) wykonuje konserwację konwencjonalnych obrabiarek skrawających.

3. Przygotowywanie obrabiarek sterowanych numerycznie do obróbki

Uczeń:

1) rozpoznaje punkty charakterystyczne obrabiarek sterowanych numerycznie;

2) rozróżnia podprogramy i cykle obróbkowe występujące w programach obróbki i układach sterowania obrabiarek sterowanych numerycznie;

3) rozpoznaje w dokumentacji technologicznej oznaczenia i dane do nastawienia obrabiarki sterowanej numerycznie;

4) rozpoznaje znaczenie słów kluczowych w programach obróbki;

5) korzysta z kodu języka programowania do edycji programów obróbki;

6) dobiera narzędzia pomiarowe do kontroli przedmiotów po obróbce;

7) dobiera oprawki narzędziowe do ustalania i mocowania narzędzi skrawających;

8) mocuje oprawki i narzędzia skrawające w gniazdach narzędziowych lub umieszcza w magazynie narzędziowym obrabiarki sterowanej numerycznie;

9) ustala i wprowadza do sterownika obrabiarki sterowanej numerycznie wartości korekcyjne narzędzi skrawających przed uruchomieniem programu obróbki;

10) wprowadza program obróbki technologicznej do sterownika obrabiarki sterowanej numerycznie;

11) testuje programy obróbki technologicznej na obrabiarkach sterowanych numerycznie.

4. Wykonywanie obróbki na obrabiarkach sterowanych numerycznie

Uczeń:

1) ustawia i wprowadza przesunięcie punktu zerowego;

2) ustala i mocuje przedmioty do obróbki;

3) uruchamia obrabiarki sterowane numerycznie w trybie ręcznym i automatycznym;

4) wykonuje operacje obróbki skrawaniem na obrabiarkach sterowanych numerycznie;

5) nadzoruje przebieg obróbki i reaguje na komunikaty układu sterowania obrabiarki sterowanej numerycznie;

6) dokonuje oceny stopnia zużycia ostrza narzędzia;

7) dokonuje wymiany ostrza w przypadku nadmiernego zużycia lub uszkodzenia;

8) przeprowadza korektę wyników obróbki;

9) przeprowadza kontrolę wymiarów przedmiotów po zakończeniu obróbki;

10) wykonuje konserwację obrabiarek sterowanych numerycznie.

M.20. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi

1. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzimetodą obróbki ręcznej

Uczeń:

1) dobiera metodę do rodzaju obróbki ręcznej;

2) dobiera materiały do wykonania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;

3) dobiera narzędzia do wykonywania obróbki ręcznej;

4) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe do rodzaju wykonywanych prac ślusarskich;

5) wykonuje prace z zakresu obróbki ręcznej;

6) ocenia jakość wykonanych prac z zakresu obróbki ręcznej.

2. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzimetodą obróbki maszynowej

Uczeń:

1) dobiera metodę obróbki maszynowej do wykonania elementów maszyn i narzędzi;

2) rozróżnia elementy budowy obrabiarek uniwersalnych;

3) dobiera obrabiarki do rodzaju wykonywanych prac ślusarskich;

4) dobiera materiały do wykonania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;

5) dobiera przyrządy i uchwyty do wykonania obróbki maszynowej;

6) dobiera narzędzia do wykonywania prac z zakresu obróbki maszynowej;

7) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe do rodzaju wykonywanej pracy;

8) wykonuje prace z zakresu obróbki maszynowej;

9) ocenia jakość wykonanych prac z zakresu obróbki maszynowej.

3. Wykonywanie połączeń materiałów

Uczeń:

1) rozróżnia techniki łączenia materiałów;

2) dobiera metodę łączenia materiałów;

3) rozróżnia narzędzia i sprzęt do wykonywania połączeń materiałów;

4) dobiera materiały do wykonania ich połączeń;

5) dobiera narzędzia i sprzęt do wykonania połączeń materiałów;

6) przygotowuje materiały do wykonania ich połączeń;

7) wykonuje połączenia materiałów;

8) ocenia jakość wykonanych połączeń.

4. Naprawa i konserwacja elementów maszyn, urządzeń i narzędzi

Uczeń:

1) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń;

2) planuje czynności związane z demontażem maszyn i urządzeń;

3) charakteryzuje procesy zużycia elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;

4) ocenia stan techniczny elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;

5) dobiera części podlegające wymianie;

6) wykonuje czynności naprawcze elementów maszyn i urządzeń;

7) wykonuje czynności naprawcze narzędzi;

8) montuje maszyny i urządzenia po naprawie;

9) dobiera metodę zabezpieczeń antykorozyjnych maszyn i urządzeń;

10) wykonuje zabezpieczenia antykorozyjne elementów maszyn i urządzeń;

11) wykonuje konserwację narzędzi;

12) ocenia jakość wykonanej naprawy i konserwacji.

M.44. Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji maszyn i urządzeń

1. Organizowanie procesów obróbki i montażu części maszyn i urządzeń

Uczeń:

1) posługuje się dokumentacją techniczną procesów obróbki i montażu części maszyn i urządzeń;

2) wykonuje obliczenia wytrzymałościowe części maszyn i urządzeń;

3) sporządza rysunki konstrukcyjne części maszyn i urządzeń;

4) planuje proces technologiczny obróbki części maszyn i urządzeń;

5) planuje proces technologiczny montażu maszyn i urządzeń;

6) dobiera techniki i metody do wytwarzania części maszyn i urządzeń;

7) dobiera materiały konstrukcyjne do wytwarzania części maszyn i urządzeń;

8) dobiera rodzaje obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej do wytwarzania części maszyn i urządzeń;

9) dobiera narzędzia i urządzenia do wytwarzania części maszyn i urządzeń;

10) dobiera metody zabezpieczenia części maszyn i urządzeń przed korozją;

11) sporządza dokumentację technologiczną obróbki i montażu części maszyn i urządzeń;

12) stosuje programy do komputerowego wspomagania projektowania i tworzenia dokumentacji.

2. Nadzorowanie przebiegu produkcji

Uczeń:

1) rozróżnia rodzaje produkcji;

2) kalkuluje koszty wytwarzania wyrobów;

3) kontroluje parametry jakościowe procesów wytwarzania części maszyn i urządzeń;

4) kontroluje przebieg prac na danym stanowisku;

5) kontroluje wydajność procesu produkcji i jakość wyrobów;

6) kontroluje stan techniczny narzędzi, maszyn i urządzeń;

7) określa zakres i terminy przeglądów i napraw maszyn i urządzeń;

8) zarządza gospodarką materiałową oraz odpadami;

9) sporządza dokumentację sprawozdawczą produkcji.